Stalen balkonliggers
Roestende stalen balkonliggers in metselwerk gevels leiden bij woningen uit de periode 1850-1945 steeds vaker tot onveilige situaties. Het is daarbij verraderlijk dat het schademechanisme niet altijd zichtbaar is. Kenmerkend voor dit type bouw is namelijk dat de aantasting zich vooral manifesteert op de locatie waar de liggers zijn omsloten door metselwerk. Dit terwijl de staalspanningen juist op die locatie het hoogste zijn. Met het oog op het veilig kunnen gebruiken van balkons en galerijen met dergelijke stalen liggers, is het verstandig om de conditie en draagkracht te laten controleren.
Tussen 1850 en 1945 werden veel balkons uitgevoerd met uitkragende stalen liggers. De liggers steken door de metselwerk gevel en zijn inpandig (in de vloer of in een dragende binnenwand) verankerd tegen opwippen. Onderstaande figuren zijn hier voorbeelden van. De staalprofielen werden zo gedimensioneerd dat er onder normale omstandigheden enige doorsnedevermindering door roestvorming kan worden toegelaten. De liggers werden doorgaans uitgevoerd in onbehandeld staal en eventueel voorzien van een laag teer of menie.
Ter plaatse van de oplegging in de gevel worden de stalen liggers volledig door metselwerk omsloten. Hierdoor kan het gebeuren dat de stalen ligger langer vochtig blijft en er een milieu ontstaat waarbij het roestproces sneller gaat.
Hoewel de afname van de staaldoorsnede erg langzaam gaat, zijn er steeds meer voorbeelden van balkons waarbij roestvorming tot te veel sterkteverlies heeft geleid. Gezien de leeftijd van de gebouwen (75 tot 170 jaar) is dit ook niet verwonderlijk.
Soms zijn de roestkorsten vanaf het balkon al zichtbaar maar het kan ook zijn dat deze verstopt zitten in het metselwerk of dat deze signalen zijn weggepoetst tijdens onderhoudswerkzaamheden in het verleden. De conditie van het staal kan in dat geval pas echt goed in kaart worden gebracht door het lokaal uitnemen van een of enkele bakstenen.
Sterkteverlies van de ligger ter plaatse van de oplegging kan gevaarlijke situaties opleveren omdat juist bij de oplegging de spanningen in de ligger het grootste zijn. In onderstaande animatie is weergegeven hoe de spanningen in een ligger optreden bij een belasting op het balkon.
In verband met het veiligheidsrisico heeft de gemeente Utrecht als eerste gemeente expliciet actie ondernomen. De gemeente heeft alle eigenaren van de circa 6400 woningen met dit type balkons aangeschreven met het advies de conditie van de stalen liggers te laten inspecteren en de veiligheid te laten toetsen. De verwachting is dat meerdere grote gemeenten dit voorbeeld binnenkort zullen volgen.
Concept ingenieurs heeft veel ervaring met het inspecteren en toetsen van uitkragende stalen balken. Een voorbeeld daarvan zijn diverse balkons en de inmiddels ruim 3000 hanenbalken in Amsterdam die door ons zijn geïnspecteerd, beproefd en gecertificeerd in opdracht van diverse woningcorporaties en VvE’s.
Om de problematiek van de uitkragende stalen draagbalken op een doelmatige en betrouwbare wijze in kaart te kunnen brengen heeft Concept Ingenieurs een onderzoeksprotocol ontwikkeld. Het protocol omvat een stroomschema waarbij globaal de volgende stappen worden doorlopen:
Afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever wordt het onderzoek toegespitst op de stalen balkonliggers of wordt een herberekening uitgevoerd voor de volledige balkonconstructie conform NEN 8700.
Indien uit stap 3 (constructieve beschouwing) volgt dat de balkons voldoen is het onderzoek afgerond. Indien de toetsing niet voldoet heeft Concept Ingenieurs verschillende mogelijkheden voor aanvullend onderzoek, zoals:
Voor het herstel van de balkons zijn verschillende mogelijkheden. Indien uit ons onderzoek blijkt dat de veiligheid van de balkons onvoldoende is gewaarborgd, kan Concept Ingenieurs u adviseren over de te treffen hertstelmaatregelen en u ondersteunen bij de uitvoering hiervan door een reparatiebedrijf.
Het ‘Onderzoeksprotocol stalen balkonliggers’ is ontwikkeld in samenwerking met twee andere gespecialiseerde bureaus: Adviesburo Fontein en Olde Hanter Bouwconstructies.
Wij beantwoorden graag al uw vragen.
